Sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler

Son Güncelleme : 20 Ekim 2021

Artık biliyorsunuz,  benim düşünceme göre yemek alışkanlıkları sadece fiziksel açlık hissetmekle ilgili bir durum değil, psikolojik nedenler de işin içine giriyor. Durum böyle olunca da insan, yiyeceklerini sadece ‘midesine göre’ değil o an içinde bulunduğu psikolojik durumuna göre de seçiyor demek yanlış olmaz. Bugün biraz sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusu üzerinde durmak istiyorum. Yeme alışkanlıklarınız gerçekten sağlığınıza hizmet ediyor mu? Kiminle ve nerede yemek yediğiniz bu alışkanlıklarınızı nasıl etkiler? Peki ya psikolojinizin yeme davranışları ve alışkanlıkları üzerindeki etkisi nedir? Tüm bu soruların yanıtlarına bakalım istiyorum. Bana göre sağlıklı beslenme, kilo verme ve kilo koruma konusunda önemli ayrıntılar bunlar. Hemen başlamak istiyorum sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusuna.

Sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler

Sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusuna başlarken öncelikle şunu sormak istiyorum: En son ne zaman, ne yediğinizin ötesinde yeme alışkanlıklarınızı değerlendirdiniz? Ya da aklınızdan hiç şu soru geçti mi? ‘Acaba yeme alışkanlıklarım, sağlığıma ve kiloma gerçekten hizmet mi ediyor, yoksa bana zarar mı veriyor?’

Öncelikle sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek için şu üç unsuru dengede tutmanız gerektiğini hatırlatmak isterim:

• Fiziksel açlığı giderecek besinler seçmek
• Duygusal uyumu yakalamak
• Ruhsal rahatlamaya ulaşmak

Madem, sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusunu anlatıyorum, tam da bu noktada size büyük faydası olacağını düşündüğüm bazı ipuçları vermek isterim. İşte size bu konuda yol gösterici olacak aldı maddelik liste ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek için gereken “5 N 1 K” kuralı.

Yediklerinizin gerçekten sağlığınıza hizmet etmesi için “kiminle?” “ne?”, “neden?”, “ne zaman?”, “nasıl?” “nerede?” sorularına içtenlikle yanıt vermeniz gerekir.

5 N ve 1 K kuralını unutmayın

Kim ya da kimlerle yemek yiyorsunuz? Sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusunda şunu söylemek isterim ki siz belki çok dikkate almıyorsunuz ama kiminle yemek yediğiniz gerçekten önemli bir konu. Çünkü yemek yediğiniz kişiler, sizin yeme alışkanlıklarınızı çok yakından etkiler. Yemek yediğiniz masadaki atmosfer ve birlikte yediğiniz kişilerin enerjisi de yiyecek seçiminden yeme hızına kadar yemeyle ilgili alışkanlıklarınız için belirleyicidir.

Ne yiyorsunuz? Yeme alışkanlıkları arasında en çok dikkat edilmesi gereken ayrıntı işte bu. Bu ayrıntıyı da belirleyen çok sayıda etken var. Kültürel geçmişiniz, yiyeceklere dair sahip olduğunuz (ya da olmadığınız) bilgi, damak zevkiniz, ekonomik durumunuz, yiyeceklere ulaşabilme olanaklarınız… İşte bütün bunlar hangi besini tüketeceğinizi belirleyen faktörler. Ama öte yandan sağlıklı besin seçimi öğrenilebilir bir durum. Yeter ki kendinizi bu konuda bilinçlendirmeyi amaç edinin. Sözün burasında, yiyecek seçiminin ne kadar önemli olduğunu vurgulamak için şu deyimi hatırlatmak isterim: ” Yediğiniz yiyecekler sizin için en güvenli ve en güçlü ilaç da olabilir, sizi yavaş yavaş tüketecek zehir de”.

Ne zaman yiyorsunuz? Sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusunu anlatırken bu ayrıntıya da değinelim. Aslına bakarsanız, ne zaman yemek yenileceği koşullara bağlı olabilir. İş ya da okul programınız, enerji seviyeniz, vücut döngünüz gibi. Bazen deneme yanılma yoluyla elde edeceğiniz tecrübeler bu konuda sizin için yol göstericidir. Ama şunu söylemeden geçmeyeyim, ‘acıktığınız zaman yiyin’ formülü her zaman sağlığınıza hizmet etmeyebilir. Ayrıca, vücudunuzun sabah kahvaltısında tükettiği yiyecekleri sindirmesi ile gece geç saatlerde yediklerini sindirmesi aynı düzeyde olmaz. Özellikle de akşam yemeklerinizi saat 19:00’dan sonraya bırakmamanızı öneririm sözün burasında.

Nerede yiyorsunuz?  Hepimiz çok yoğun hayatlar yaşıyoruz. Bazen işiniz, bazen çocukların okuldan alınması ya da bunun gibi nedenler sizi yemek masasından uzaklaştırıyor olabilir. Bazen arabanızın içinde, bazen işe giderken yolda, bazen de TV karşısında yiyor olabilirsiniz. Bazı durumları değiştirmek mümkün olmayabilir. Ama siz yine de ne yapın edin bir masanın başına oturup dikkatinizi sadece yediklerinize yöneltip, her lokmanızı uzun uzun çiğneyerek yemek için her fırsatı değerlendirin.

Neden yiyorsunuz? İşte sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusunda en önemlilerden biri. Vücudunuzu beslemek için yemelisiniz elbette. Bunun için de sağlıklı tercihler yapmanız gerek. Ama bazen yemek yemenin farklı nedenleri de olabilir. Kendinizi ödüllendirmek ya da tam tersi cezalandırmak,  can sıkıntısı, yalnızlık ya da stres gibi. Bana sorarsanız sağlıklı beslenmenin önündeki en büyük engel olan bu nedenlere kendinizi teslim etmemeye çalışın. Örneğin sadece canınız sıkıldığı için ya da yalnızlıktan bıktığınız için yemeyin. Bu duyguları gidermek için başka uğraşlar bulmaya çalışın.

Nasıl yiyorsunuz? Yiyeceklerin seçimi kadar nasıl tüketildiği de önemli bir durum. Sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusunda buna da değinmeden geçmek istemiyorum. Özellikle de kilo alma ya da hazımsızlık gibi sorunlarınız varsa şu soruların yanıtlarını bir gözden geçirin: Lokmalarınızı iyi çiğniyor musunuz? Rahatça oturup yiyeceklere odaklanmış halde misiniz? Yoksa işe yetişirken aceleyle ağzınıza bir şeyler mi atıyorsunuz? Bu soruların yanıtları çok önemli. Çünkü yeme biçiminiz, vücudunuzun bu yiyecekleri parçalayıp sindirme biçimini de etkiler.

Sağlıklı yemek yeme alışkanlıklarını etkileyen nedenler konusunu böylece toparladık. Eğer kilo verme, kilo koruma daha da önemlisi sağlıklı beslenme, sizin için hayatın önemli bir ayrıntıysa bu “5 N, 1K” kuralını nasıl uyguladığınızı bir gözden geçirmenizi öneririm.