Son Güncelleme : 23 Mart 2020
“Son birkaç aydır en çok duyduğunuz kelime nedir?” diye sorsam birçok kişi hiç düşünmeden aynı yanıtı verir: Corona virüs! Tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüs ve onun sebep olduğu Covid-19 adlı hastalık bugüne kadar milyonlarca insanın hayatını değiştirdi hala da hiçbir şey eskisi gibi değil. Bu dalga dünyanın farklı yerlerinde çok da kurban aldı. Peki yeryüzünde ülke, kıta, iklim tanımadan her yerde yayılan bu corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? Size net ve açık bir şekilde bu soruların yanıtlarını vermeye çalışayım. Yani sağlığımızı, hayatımızı tehdit eden bu virüsü biraz daha yakından tanıyalım, ne tür önlemler almamız gerektiğine bir bakalım. Paniğe kapılmadan gereken önlemleri alalım. Buyurun efendim, corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? sorularının yanıtlarına…
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz?
1- Corona virüs nedir?
Önce bir terminolojiye bakalım. Corona virüs ya da korona virüs diye adlandırılan bu virüsün tıp literatüründeki adı: SARS-CoV-2. Yani Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2. Türkçe söylersek: Ağır Akut Solunum Yolu Yetersizliği Sendromu. Bu virüsün yol açtığı hastalığın adı ise: Covit- 19.
2- Corona virüsün yol açtığı Covid-19 nasıl bir hastalıktır?
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusuna devam edelim. Bu virüs, akciğerleri ve solunum yollarını etkiler ve ağır bir zatürree’ye yol açar. Bazı kişiler hastalığı basit bir grip gibi geçirse de bazıları için hayatı tehlike oluşturur.
3- Hastalık nasıl bulaşır?
Corona virüsün yol açtığı Covid-19 hastalığı, öncelikle enfekte kişiyle yakın temas yoluyla bulaşır. Bu kişinin sıvı solunum damlacıklarına maruz kalmak hastalığın bulaşmasının en çok görülen yoludur. Enfekte kişinin öksürmesi, hapşırması hastalığın yakın çevresine bulaşmasına yol açar. Bazı durumlarda da corona virüsün bulunduğu yüzeye temas eden ellerin temizlenmeden yüze sürülmesiyle bulaşır.
4- Corona virüsün yol açtığı Covid-19’un belirtileri nelerdir?
Bunlar bazen değişiklik gösterse de hastaların yüzde 95’i yüksek ateş, nefes darlığı, kuru öksürük ve yorgunluk hisseder. Az sayıda hasta burun tıkanıklığı, ishal ve boğaz ağrısı gibi şikayetler hissettiğini söyledi. Ama corona virüsün yol açtığı Covit-19′un en çok görülen belirtilerinin yüksek ateş, kuru öksürük ve halsizlik olduğunun altını bir kez daha çizelim.
5- Enfekte olduğumuzdan şüphelenirsek ne yapmamız gerekir?
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusuna devam edelim. Diyelim ki enfekte olduğumuzdan şüpheleniyoruz o zaman ne yapmamız gerekir? Böyle bir durumda paniğe kapılmadan en yakın sağlık kuruluşuna başvurmamız gerekir. Bunu yaparken de maske takmamız, toplu taşıma araçlarını kullanmamamız gerekir.
6- Covid- 19 enfekte herkes için ölümcül müdür?
Devam edelim corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusuna. Öncelikle şüphe duyduğunuz andan itibaren kendinizi yakın çevrenizden izole etmeniz gerekir. Böylece onları da virüsten korumuş olursunuz. Her ne kadar korkunç görünse de Covid-19 yakalanan bütün hastaların ölümüne yol açmaz. Eğer bağışıklık sisteminiz güçlüyse, altta yatan başka bir sağlık sorununuz yoksa kimi zaman hastalığı bir grip gibi geçirebilirsiniz. Ama, kalp, tansiyon, şeker hastalığı, kanser, böbrek yetmezliği ya da bunun gibi bağışıklık sisteminizi baskılayan ilaçlar alınmasını gerektiren bir hastalığınız varsa bu durumda hayati tehlike söz konusu olabilir.
7- Covid-19’a yakalanan herkes hastanede yatmalı mı?
Her hastanın durumu aynı olmayabilir. Bazı hastalar yoğun bakım tedavisine ihtiyaç duyarken bazıları evde hastalığı başkalarına bulaştırmamak için kendilerini 14 gün boyunca izole ederek tedavi olabilirler. Böyle bir durumda tıbbi müdahale gerektirmeyen hastaların, aile bireylerinden de kendilerini izole ederek iki hafta geçirmesi istenir. Kendinizi çok kötü hissettiğinizde hastaneye gitmeniz önerilir.
8- Enfekte bir kişi corona virüsü başkalarına nasıl bulaştırır?
Bazen bir kişi kendisi hiç etkilenmese de corona virüsü daha doğrusu bu virüsün yol açtığı Covid-19 hastalığını başkalarına bulaştırabilir. Enfekte bir kişi semptomların görüldüğü ilk 3 günde bulaştırıcıdır. Yedinci günden sonra ise bu olasılık düşer.
9- Corona virüsten nasıl korunurum?
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunun en önemli kısımlarından birine geldik şimdi de. Eğer corona virüsün yol açtığı Covit 19 hastalığına yakalanmak istemiyorsak bazı konularda dikkatli olmamız gerek. Virüs, insandan insana sıvı solunum damlacıkları yoluyla geçer. Bu damlacıklar sadece kapalı
yerlerde havada asılı kalmaz, bazı yüzeylerde bulunur. Ellerimiz bu yüzeylere temas ettiğinde gözlerimiz, burnumuz ya da ağzımız aracılığıyla virüsü alabiliriz. Hiç farkına varmasak da gün içinde yaklaşık 20 kez ellerimizi yüzümüze götürürüz. Corona virüsün bize bulaşmasını ve Covit-19 hastalığına yakalanmayı önlemek istiyorsak da ellerimizi yıkamadan kesinlikle yüzümüze dokunmamalıyız.
10- Ellerimizi nasıl yıkamalıyız?
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunda en çok yapılar uyarı işte bu. Ellerinizi sık sık ve uygun şekilde yıkayın. Avuç içleriniz, ellerinizin dış kısmı, parmak araları yani elinizde yıkanmadık yer kalmasın. Corona virüse yakalanmamak için ellerinizi en az 20 saniye su ve sabunla yıkamalısınız. Bu konuda size bir ipucu vereyim: Ellerinizi yıkarken içinizden ya da belki yüksek sesle kendi doğum gününüzü kutlayın, hem de bir değil birçok kere. Nasıl mı? Mesele kendimden örnek vermem gerekirse ben ellerimi yıkarken “İyi ki doğdun Bersu, iyi ki doğdun Bersu, iyi ki doğdun, iyi ki doğdun, mutlu yıllar sana” şarkısını üç kez tekrarlıyorum. Böylece en az 20 bazen de 30 saniye ellerimi yıkamış oluyorum. Siz de bunu kendinize göre uyarlayabilirsiniz.
11- Ya su ve sabun bulamazsam ne yapmalıyım?
Sık sık ellerinizi yıkayın fakat su ve sabun bulma şansınız yoksa bunun için üretilen el dezenfektanlarını yine ellerinizi yıkadığınız şekilde kullanın.
12- Neden evde kalmalıyım?
Kalabalık mekanlardan uzak durun. Sosyal ilişkilerinizi bu süreç bitene kadar askıya alın. Başkalarıyla el sıkışmayın. Çünkü virüsün en kolay bulaşma yollarından biri bu. Üstelik corona virüsün bulaşma hızı diğer birçok virüsten kat kat fazla.
13 – Toplu taşıma araçlarını kullanmalı mıyım?
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunun önemli ayrıntılarından biri de bu nokta. Bana sorarsanız bu süreçte evinizden çıkmayın, toplu taşıma kullanmayın. Kullanmak zorunda kalırsanız da maske ve eldiven takın. Eldiven takmadıysanız yürüyen merdiven trabzanları, asansör düğmeleri gibi toplu kullanılan yerlere dokunduğunuzda hemen elinizi yukarıda belirtilen şekilde yıkayın, su bulamıyorsanız dezenfektan kullanın.
14- Bir metre kuralı nedir?
Bu da corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunda önem verdiğim ayrıntılardan biri. Virüsten korunmak için en doğru yöntem sosyal izolasyon. Ama bunu yapamadığımız anlarda sosyal mesafeyi korumak gerek. Yani karşımızdaki kişiyle aramızda en az 1 metre mesafe olmasına dikkat etmeliyiz.
15- Corona virüs yüzeylerde ne kadar süre yaşar?
Bu, henüz çok yeni bir virüs olduğu için çok ayrıntılı sonuçlar yok. Fakat yapılan son araştırmalara göre corona virüsün nem, sıcaklık gibi etkenlere bağlı olarak yüzeylerde birkaç saatten iki ya da üç güne kadar kaldığı belirlendi. Virüs plastik, çelik ve gözeneksiz yüzeylerde daha uzun yaşıyor. İşte bu yüzden sık sık kullandığınız klavye, mobil telefonlar, kapı tokmakları gibi yerleri düzenli olarak temizlemek gerek. Bunlar arasında en önemli olan ise cep telefonu. Neredeyse vücudumuzun bir uzantısı haline gelen cep telefonlarını yüzümüze de çok yakın tutuyoruz. İşte bu yüzden en çok temizlememiz gereken eşyamız da cep telefonları. Düzenli olarak uygun şekilde dezenfekte etmemiz gerekiyor.
16- Corona virüs havada ne kadar süre yaşar?
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunu anlatırken en çok merak edilen sorulardan birine de yanıt verelim: Yapılan araştırmalara göre corona virüs, sıvı solunum damlacıkları aracılığıyla havada üç saat kadar asılı kalır. Eğer açık havadaysak bu çok büyük bir sorun değil. Ama kapalı bir ortamda
eğer bizden önce geçen biri öksürerek ya da hapşırarak bu virüsü bırakmışsa bize de bulaşması büyük ihtimal. İşte bu yüzden yukarıda da anlattığım sosyal mesafe bu yüzden çok önemli bir ayrıntı.
17- Öksürürken ne yapmalıyım?
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunda konuşulması gereken ayrıntılardan biri de bu. Aslında buna sadece Covid- 19 konusunda değil genel anlamda her zaman dikkat etmemiz gerekir. Öksürürken ya da hapşırırken yüzümüzü dirseğimize kapatmamız gerekir ki başkalarına da bulaştırmayalım.
18- Corona virüs gençleri hasta etmez mi?
İşte bu konudaki en hatalı yaklaşımlardan biri de bu. Evet, gerçekten de bağışıklığınız yüksekse, gençseniz, altta yatan başka hastalığınız yoksa bu virüsün sizi sert şekilde etkilemesi çok uzak ihtimal. Belki basit bir grip gibi atlatır belki de hiçbir şey fark etmezsiniz. Ama burada bir tehlike var. Başkalarına bulaştırabiliriniz. Sevdiklerinize, aile büyüklerinize zarar verebilir hatta hayatlarını kaybetmelerine yol açabilirsiniz. İşte bu yüzden sosyal mesafe ve izolasyon çok önemli. Ayrıca İtalya, Avusturya, İngiltere gibi ülkelerde , sağlıklı ve hiçbir kronik hastalığı olmayan gençlerin de bu hastalığı ağır şekilde geçirdiği de ortaya çıktı.
Corona virüs hakkındaki rivayetlere inanmayın!
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunda en sık sorulan sorular ve yanıtları bunlar. Bir de corona virüs ve onun yol açtığı Covid-19 ile ilgili ortalarda dolanan rivayetler, yanlış bilgiler var ki en çok zarar da onlardan geliyor. Bence onlara da bir bakalım:
1- Öncelikle corona virüs basit bir grip değil. Öldürücülüğü gripten kat kat fazla.
2- Gripten çok daha hızlı yayılan bir virüs. Yapılan araştırmaların gösterdiğine göre corona virüsü klasik grip virüsünden 2 ya da 3 kat daha hızlı yayılıyor. Diyelim ki bir enfekte kişi en az iki ya da üç kişiyi enfekte edebiliyor. Hatta İtalya’da rapor edildiğine göre bir kişinin 10’dan fazla kişiyi enfekte ettiği de görüldü.
3- Özellikle sosyal medyada dolaşan uydurma haberlerden uzak durun. Bunlar arasında en yaygın olanlardan biri de nefes tutarak yapılan 10 saniyelik akciğer testi. Bunların hiçbir bilimsel kanıtı olmadığını belirtmek isterim.
4- Corona virüsün kesin bir ilacı ve aşısı henüz bulunmadı. O yüzden bulaşmasını ne kadar önleyebilirsek o kadar iyi olur.
5- Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunda sona yaklaşırken şunu söylemek istiyorum; sosyal medyada dolaşan ve paniği körükleyen paylaşımlar yerine işin ehli uzmanların ve kuruluşların sözlerine kulak verin.
Corona virüsten korkmalı mıyız?
Son olarak corona virüs ile ilgili birkaç kilit soruya bakalım.
1- Peki corona virüsten korkmalı mıyız?
İşte corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusunda en çok üzerinde durulması gereken ayrıntılardan biri bu. Paniğe ve korkuya hayır. Ama hastalığı tanıyıp önlem almaya, işin uzmanı olan kişilerin söylediklerini uygulamaya evet.
2- Bunca telaş neden?
Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Corona virüsten nasıl korunuruz? konusuna bu ayrıntıyla nokta koyayım. Uzmanlara göre bir süre sonra dünya nüfusunun büyük bir bölümü bu virüse yakalanacak ve virüs zaman içinde artık ölümcül olma özelliğini de yitirecek. Zaman içinde aşısı ve ilacı da bulunacak. Fakat şu anda belirli bir tedavi ve aşı yok. Bütün bunların olması için belli bir zaman en az bir yıl geçmesi gerekiyor. İşte bu durumda bizim yapmamız gereken, hastalığın yayılmasını azaltmak. Aksi halde hastaneler ve sağlık sistemi, yükselen bir ivme izleyen bu
yayılım karşısında yetersiz kalacak.
Bu yüzden sosyal izolasyon kuralına uyarak hem kendimizi ve sevdiklerimizi koruyup hem de virüsün yayılımını düşürüp sağlık çalışanların yardımcı olmak en büyük sorumluluğumuz.